Bắc Ninh: Văn nghệ quần chúng mang nét đặc trưng vùng Quan họ (Xuất bản: 09h02- 03/05/19)
Nếu như trước kia phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng phát triển đa dạng ở các loại hình nghệ thuật như: Tuồng, chèo, trống quân, Quan họ, thì nay tại các địa phương trong toàn tỉnh, các CLB văn hóa, văn nghệ, đội văn nghệ quần chúng đưa thêm văn hóa Quan họ vào sinh hoạt. Đây là nét đặc trưng riêng có của vùng quê Bắc Ninh-Kinh Bắc.
Khắp nơi vang lời ca Quan họ
Trong dịp kỷ niệm Ngày chiến thắng 30-4 và Quốc tế lao động (1-5), tại nhiều khu dân cư, người dân sôi nổi luyện tập biểu diễn văn nghệ chào mừng. Bà Nguyễn Thị Nhiên, Chủ nhiệm CLB văn nghệ phụ nữ thôn Bồng Lai, xã Bồng Lai (Quế Võ) cho hay: “CLB được thành lập từ năm 2004, trước kia chủ yếu tập luyện hát chèo, diễn các vở chèo cổ như: Quan Âm Thị Kính, Trương Viên, Tấm Cám những năm gần đây, CLB chuyển sang tập luyện hát Quan họ do nhu cầu của nhân dân và trách nhiệm với việc gìn giữ, phát huy di sản văn hóa Dân ca Quan họ Bắc Ninh”.
CLB văn nghệ phụ nữ Bồng Lai có 19 thành viên. Không có thù lao, mọi kinh phí hoạt động do các thành viên đóng góp nhưng với sự đam mê văn hóa, văn nghệ, các thành viên đã tích cực hoạt động sôi nổi. Chuyển từ hát chèo sang luyện hát Quan họ dù gặp nhiều khó khăn nhưng vào các buổi sinh hoạt các thành viên đã hướng dẫn, chỉ bảo nhau tận tình để lời ca Quan họ thêm đằm thắm, mượt mà. Đến nay CLB đã tự tin bước lên sân khấu biểu diễn nhiều tiết mục Quan họ đặc sắc như: Mời nước mời trầu, Ngồi tựa song đào, Tương phùng tương ngộ, Đêm qua nhớ bạn... CLB là lực lượng chính biểu diễn văn hóa, văn nghệ phục vụ nhân dân địa phương vào dịp lễ, tết, tạo không khí vui tươi phấn khởi, nâng cao đời sống tinh thần trong nhân dân. Ngoài tham gia phong trào văn nghệ, các thành viên còn giúp đỡ nhau phát triển kinh tế, chia sẻ kinh nghiệm, kỹ năng nuôi con khỏe, dạy con ngoan.
Tiết mục Quan họ của CLB văn nghệ phụ nữ thôn Bồng Lai, xã Bồng Lai (Quế Võ).
Về xã Song Giang (Gia Bình) dự buổi sinh hoạt của CLB văn nghệ Người Cao tuổi (NCT), chúng tôi được thưởng thức những điệu múa uyển chuyển và lời ca Quan họ mượt mà của NCT nơi đây. Với phương châm sống vui, sống khỏe, phong trào văn nghệ của NCT phát triển mạnh mẽ, cả 4 thôn đều thành lập CLB thu hút đông đảo hội viên tham gia và sinh hoạt đều đặn hàng tuần, riêng xã có một CLB văn nghệ NCT. Từ tình yêu và niềm tự hào về di sản văn hóa Dân ca Quan họ Bắc Ninh, đa số các CLB đều tự học hỏi, trau dồi vốn hiểu biết và tập luyện hát Quan họ. Để khích lệ phong trào văn nghệ phát triển, hàng tháng các CLB NCT trên địa bàn xã Song Giang đều tổ chức giao lưu văn hóa, văn nghệ, riêng cấp xã ít nhất mỗi năm tổ chức 3 đợt giao lưu vào dịp kỷ niệm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19-5) và Ngày truyền thống NCT (6-6), Ngày Quốc tế NCT (1-10). Hoạt động văn hóa, văn nghệ góp phần thắt chặt tình làng nghĩa xóm, an ninh chính trị, trật tự trong thôn, xã được giữ vững, tệ nạn xã hội như cờ bạc, ma túy, bạo lực gia đình dần được loại bỏ.
Sức sống văn nghệ quần chúng
Bắc Ninh là nơi hội tụ nhiều loại hình dân ca truyền thống như: Chèo, Quan họ, ca trù, trống quân... đó là nền tảng để phong trào văn nghệ quần chúng được khơi dậy. Toàn tỉnh hiện chưa có số liệu thống kê cụ thể về các CLB, đội văn hóa, văn nghệ quần chúng nhưng các CLB sinh hoạt tập luyện hát Quan họ chiếm khoảng 70-80%. Tại các hội thi, hội diễn, liên hoan và các sự kiện, ngày lễ kỷ niệm của địa phương, đất nước đa số các tiết mục biểu diễn Dân ca Quan họ Bắc Ninh thu hút sự tham gia, cổ vũ của các tầng lớp nhân dân.
Bà Lê Ngọc Lương, Trưởng Phòng Nghệ thuật quần chúng (Trung tâm Văn hóa tỉnh) cho biết: Hoạt động văn hóa, văn nghệ quần chúng trong tỉnh ngày càng khởi sắc. Do có sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, thiết bị âm thanh, ánh sáng hiện đại, trang phục, đạo cụ tốt hơn, việc xây dựng thiết chế văn hóa và xã hội hóa được quan tâm nên chất lượng phong trào được nâng cao. Đặc biệt từ khi Dân ca Quan họ được Unesco công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại thì phong trào hát Quan họ trong các CLB văn nghệ quần chúng ngày càng được lan tỏa.
Thực tế, hiện nay với sự phát triển mạnh mẽ của nhiều loại hình nghệ thuật nhưng sức hấp dẫn của văn nghệ quần chúng ngày càng được khẳng định, trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu ở nhiều làng quê góp phần bài trừ tệ nạn xã hội, gìn giữ, thực hành và lưu truyền, phát triển bản sắc văn hóa quê hương Quan họ. Hàng năm, tỉnh tổ chức hội thi hát Quan họ đầu xuân là dịp để các hạt nhân văn nghệ quần chúng ở các địa phương thể hiện năng khiếu và thỏa mãn niềm đam mê ca hát. Trung tâm Văn hóa tỉnh cũng phối hợp với các địa phương tổ chức hàng chục buổi truyền dạy Dân ca Quan họ Bắc Ninh, phụ đạo, tập huấn kỹ thuật biểu diễn, múa, hát cho các khu dân cư và CLB văn nghệ đồng thời tổ chức hội diễn nhằm đánh giá chất lượng phong trào, tạo sân chơi cho người đam mê.
Kinh nghiệm cho thấy, để hoạt động nghệ thuật quần chúng có chất lượng bên cạnh lòng nhiệt tình, trách nhiệm của mỗi thành viên, từng địa phương cần biết khơi dậy tình yêu văn nghệ, vận động nhân dân tích cực hưởng ứng phong trào. Cùng với đó quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác văn hóa cơ sở nhằm tạo ra lực lượng nòng cốt, năng động, am hiểu chuyên môn, nghiệp vụ. Ngành Văn hóa tiếp tục định hướng, bồi dưỡng về mặt chuyên môn, tổ chức sân chơi cho các hạt nhân văn nghệ quần chúng, khuyến khích quần chúng tham gia sáng tạo, bảo tồn, truyền dạy và phát huy các giá trị văn hóa, văn nghệ truyền thống.